Nöbetçi Eczaneler
Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Zelzele Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Türkiye’de “deprem üretme vakti gelmiş” 30 fay tespit ettiklerini bildirdi.
Sözbilir, 1996 yılında ilgili bakanlık tarafından yapılan bilimsel çalışmada 15’e yakın sarsıntı üretmemiş fayın tespit edildiğini, bugüne kadar bunların 6’sının kırıldığını söyledi.
“DEPREM ÜRETME VAKTİ GELMİŞ”
Kahramanmaraş merkezli 2023’teki sarsıntıların akabinde ülke genelindeki fayların durumunu belirlemek için çalışma başlattıklarını söz eden Sözbilir, “Türkiye’de 2011 yılından bu yana tanımlanan 485 fay var. Bunların içinde ‘sismik boşluk’ dediğimiz bir fay tipi var. Bunlar, zelzele üretme vakti gelmiş fay sınıfında bedellendiriliyor.” dedi.
Sözbilir, fayların üzerinde son 125 yılda gelişen sarsıntılara öncelik verdiklerini anlatarak, şöyle konuştu:
“Depremler yoksa bu, fayların zelzele üretmeden gerilim biriktirdiği manasına geliyor. Bu birinci çıkış noktamız. İkinci çıkış noktamız da bilhassa son 20 yılda Türkiye’de fayları kesip inceleme metodunu uygulamaya başladık. ‘Paleosismoloji’ denilen bu usul de uygulanınca fayların geçmiş devirde ürettikleri zelzeleleri ortaya çıkarmış olduk ve ona nazaran fayın zelzele tekrarlama aralığını bulduk. Bir de fayın en son sarsıntının akabinde geçen mühleti var. Bu mühletle zelzele tekrarlama aralığı birbirine ne kadar yakınsa ya da üst üste çakışıyorsa fayın zelzele üretmesi çok yakında olacak manasına geliyor. Bütün bu kıstaslara nazaran değerlendirdiğimizde, Türkiye ölçeğinde 30 sismik boşluk sınıfında, yani her an sarsıntı üretebilecek fayların olduğunu ortaya çıkarmış olduk.”
Hasan Sözbilir YIKICI ZELZELE BEKLENİYOR
İstanbul’un güneyindeki Kumburgaz, Adalar ve Avcılar segmentinin oluşturduğu fay çizgisinde yıkıcı sarsıntı beklendiğine dikkati çeken Sözbilir, şunları kaydetti:
“Akdeniz ve Ege Denizi’nde de aslında denizin içinde makul faylar var. Fakat onların dışında karada 30’a yakın fay var. Batı Anadolu’da İzmir’de Tuzla, Gökçeyazı segmentli Balıkesir, Eskişehir faylarını sayabiliriz. Orta Anadolu’da Tuz Gölü, Kayseri-Erciyes ve Erkilet fayları bu sınıfın içine giriyor. Kuzey Anadolu Fayı üzerinde birçok kırılmış durumda lakin bir kısmı da Erzincan, Bingöl tarafındaki Yedisu Fayı üzere modüller, sismik boşluk sınıfında bedellendiriliyor. Doğuya gerçek gittiğimizde Malatya, Ovacık üzere faylar sismik boşluk sınıfında bedellendiriliyor. 3 bin, 4 bin yıldır sarsıntı üretmemiş faylar. Daima gerilim biriktiriyor. Güneydoğu Anadolu bindirme jenerasyonu var. Bu da çok büyük ölçekli bir fay çizgisi. Burada da Şirvan, Cizre ve Yüksekova fayları sismik boşluk sınıfında bedellendirilen faylar sınıfına giriyor.”
FAY ÜZERİNDEKİ YERLERDE YAPILMASI GEREKENLER
Sözbilir, hazırladıkları raporları, çalışma yürüttükleri fayların bulunduğu belediyelere teslim ettiklerini, onların da Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile görüşmeler yaptığını belirtti.
Bu faylar üzerindeki yapılaşmanın engellenmesi gerektiğine işaret eden Sözbilir, “Öncelikle bu fayların yapılaşma açısından mekansal planlamada kıymetlendirilmesi lazım. ‘Fay sakınım bandı’ dediğimiz bantlarla, bu fayların üzerindeki yapılaşmanın engellenmesi, kısıtlanması gerekiyor. Fayların üzerinde yapı stoku varsa bunların bu fay kırıldığında yapacağı hareketin bina manasında ne söz ettiğini ortaya koymak gerekiyor. Hasar alma yüzdesi yüksekse binanın kentsel dönüşüm kapsamında kıymetlendirilmesi gerekiyor.” tabirlerini kullandı.