Nöbetçi Eczaneler
ABD Başkanı Donald Trump’ın İsrail’in İran’a yönelik ataklarına dair açıklamaları tam takviyeden kesin aralığa kadar değişkenlik gösterdi. Bu tutarsızlık, çatışmaların şiddetlendiği bir periyotta meçhullüğü daha da artırdı.
Trump’ın Kanada’daki G7 Zirvesi’nden ani ayrılışı da bu tabloyu pekiştirdi. Lider sadece “Washington’da halledilmesi gereken büyük işler var” diyerek doruktan ayrıldı.
Beyaz Saray, erken ayrılığın “Ortadoğu’daki gelişmelerle” ilgili olduğunu açıkladı. Fakat Trump, Truth Social platformunda bunun “ateşkesle hiçbir ilgisi olmadığını” savundu.
Daha evvel İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, İran’a yönelik akınların “ABD ile tam uyum içinde” gerçekleştiğini söylemişti.
Peki Trump’ı etkileyen faktörler neler ve artık hangi seçenekler masasında?
1. NETANYAHU’NUN BASKISINA BOYUN EĞMEK
Trump’ın son maksadı açık: Netanyahu üzere, İran’ın nükleer silaha sahip olmasını istemiyor. Fakat Netanyahu’nun tersine Trump bu amaca varmanın yolunun bir muahededen geçtiğini söylüyor.
Ancak bu gayeye ulaşma metodu konusunda kararsız. Bazen tehditlerle tansiyonu tırmandırmayı tercih ederken, bazen de diplomasiyi öne çıkarıyor.
Geçen hafta bile, İsrail’in İran’a saldırısının ya bir mutabakata yer hazırlayacağını ya da “her şeyi havaya uçuracağını” birebir cümlede söyledi.
“STRATEJİK ÇILGINLIK TEORİSİ”
Bu öngörülemezliği, destekçileri sıklıkla “stratejik çılgınlık teorisi”yle açıklıyor.
Soğuk Savaş periyodunda Lider Richard Nixon tarafından kullanılan bu teori, şuurlu halde belirsizliğin sürdürülerek karşı tarafın sindirilmesini amaçlıyor. Trump’ın İran yaklaşımında da bu teoriyi benimseyenler var.
ASKERİ SEÇENEK BASKISI
Netanyahu ise daima olarak Trump’a askeri seçeneği tercih etmesi için baskı yapıyor.
İsrail, ABD’nin elindeki “bunker buster” bombalarla Fordo’daki yeraltı nükleer tesisinin yok edilmesi için Amerikan dayanağını daha sert formda talep ediyor.
Bazı analistlere nazaran Trump ise, İranlıları daha zayıf bir durumdayken müzakereye zorlayacak bir atağın işe yarayabileceğini düşünüyor.
2. ORTA YOLDU SEÇMEK: MEVCUT ÇİZGİYİ KORUMAK
Trump şu ana kadar, ABD’nin İsrail hücumlarına direkt dahil olmadığını yineledi.
Hali hazırda Amerikan savaş gemileri ve füze savunma sistemleri, İran’ın misillemelerine karşı İsrail’i korumak için devrede.
Trump’ın Ulusal Güvenlik Konseyi’ndeki kimi danışmanları, liderin direkt müdahaleye dönüşebilecek adımlardan kaçınması gerektiği tarafında ihtarlarda bulunuyor.
Netanyahu ise, İran’ın Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney’i amaç almanın çatışmayı bitireceğini savunuyor.
Ancak bir ABD’li yetkili hafta sonu kimi basın kuruluşlarına yaptığı açıklamada, Trump’ın bu fikre katiyen karşı çıktığını belirtti.
3. DESTEKÇİLERİNE KULAK VEREREK GERİ ÇEKİLMEK
Trump’ın üzerinde tesirli olan en büyük siyasi faktörlerden biri de iç siyasetteki dayanak tabanı.
Cumhuriyetçilerin büyük çoğunluğu İsrail’i şartsız destekliyor. Buna ABD’nin İsrail’e silah sevkiyatı da dahil. Pek birden fazla, İran’a yönelik ataklara açık dayanak verdi.
Ancak Trump’ın “Make America Great Again” (MAGA) hareketi içindeki birtakım kıymetli isimler, artık bu klasik “İsrail’e tam destek” anlayışını açıkça reddediyor.
Son günlerde, ABD’nin neden Ortadoğu’da bir savaşa sürüklendiği ve bunun “Önce Amerika” dış siyaset unsuruyla çelişip çelişmediği soruları yüksek sesle sorulmaya başlandı.
“ABD, İSRAİL’İ BIRAKMALI”
Trump yanlısı gazeteci Tucker Carlson, cuma günü sert bir tenkit kaleme aldı. İdarenin “savaşa dahil değiliz” savlarını yalanladı ve ABD’nin “İsrail’i bırakması” gerektiğini savundu. Carlson, Netanyahu’yu ve “savaşa aç hükümetini” ABD’yi kendi savaşına sürüklemeye çalışmakla suçladı.
Bu yaklaşım Trump için önemli bir zayıflık alanı oluşturuyor. Kamuoyuna yönelik açıklamalarında İsrail’e aralık koymasının gerisinde da bu baskılar olabilir.