Nöbetçi Eczaneler
İrlanda’nın batısındaki Tuam kasabasında, 1925 ile 1961 yılları ortasında Katolik rahibeler tarafından işletilen bir kurumun toprağındaki foseptik çukurunda çok sayıda çocuğa ilişkin kalıntıların bulunduğu tespit edildi.
Söz konusu yer, 1972’de kurumun yıkılmasının akabinde uzun yıllar dokunulmadan bırakılmıştı. Fakat 2024 yazında yapılacak kazılarla, çocuklara ilişkin olduğu düşünülen kalıntıların gün yüzüne çıkarılması amaçlanıyor.
Skandalın gün yüzüne çıkmasını sağlayan kişi, lokal tarihçi Catherine Corless oldu. 2014 yılında yaptığı araştırmalar sonucunda, Tuam’daki yuvada 796 çocuğun öldüğüne dair resmi evrakları ortaya çıkardı. Bu çocukların birçoklarının bir vakitler foseptik olarak kullanılan eski bir beton tankta gömülü olabileceğini belirten Corless, “Ortada ne bir mezar kaydı, ne bir mezar taşı, ne de bir haç var. Hiçbir şey yoktu” dedi.
“ŞİDDETİ BİR MÜCADELE”
Kazılar için gerekli yasal düzenleme fakat 2022 yılında meclisten geçti. Bu süreci “şiddetli bir mücadele” olarak tanımlayan Corless, “Yıllarca kimse dinlemek istemedi. Sonunda bu çocuklara layık oldukları Hıristiyan cenazesini vermek için ilerleme kaydediyoruz” diye konuştu.
2016 ve 2017 yıllarında yapılan tahlillerde, yer altında bulunan odacıklarda insan kalıntıları tespit edilmişti. 2021 yılında yayımlanan resmi bir raporda ise, “anne ve bebek yurtlarında rahatsız edici düzeylerde bebek ölümü” yaşandığı belirtildi.
Bu yurtlarda, evlilik dışı gebe kalan bayanlar toplum, devlet ve Katolik Kilisesi tarafından dışlanıyor, doğum yaptıktan sonra çocukları ellerinden alınıyordu. Tuam’daki keşiflerin akabinde başlatılan devlet dayanaklı soruşturmalar, 76 yıl boyunca 18 farklı yurttan 56 bin bayan ve 57 bin çocuğun geçtiğini ortaya koydu. Bu çocuklardan yaklaşık 9 bininin hayatını kaybettiği belirlendi.
Tuam yurdu ise Bon Secours tarikatına bağlı rahibeler tarafından yönetiliyordu. Her ne kadar çocuklar vaftiz edilmiş olsa da, Katolik Kilisesi’nin evlilik dışı doğan bu çocuklara sırtını döndüğü ve vefatlarına sessiz kaldığı vurgulanıyor.
“İRLANDA’NIN KARANLIK BİR YÜZÜ VAR”
70 yaşındaki Anna Corrigan, annesinin Tuam’da iki erkek çocuk dünyaya getirdiğini, ancak bu bilgiyi lakin orta yaşlarında öğrendi. Kardeşlerinden biri olan William için vefat dokümanı bile yok. Öteki kardeşi John ise “bir deri bir kemik” olarak tanımlanmasına karşın doğduğunda sağlıklıydı. Corrigan, kardeşlerinin Tuam’da gömülü olabileceğini ya da yasa dışı bir biçimde yurt dışına evlatlık verildiğini düşünüyor. “Gerçeğe ulaşmamızı zorlaştırıyorlar. İrlanda dışarıdan pak görünüyor olabilir fakat karanlık bir yüzü de var” dedi.
Corrigan ayrıyeten, kazılarla ilgili “Buna mezar demiyorum, bir çukur bu. Nihayet hafriyatlar başlıyor. Kimi çocuklar bulunup kimlikleri tespit edilse bile, tam bir kapanış sağlanamayacak. Lakin en azından bir adalet kıvılcımı yanacak” tabirlerini kullandı.
2023’te bir grup hafriyatları yürütmek, kalıntıları çıkarmak, kimlik tespitleri yapmak ve ölüleri uygun biçimde defnetmekle görevlendirildi. Yakınlarının bu mezarda olabileceğini düşünen bireylerden DNA örnekleri alınacak.