Mutlak butlan, bir hukuksal sürecin, baştan itibaren kanuna ters olması nedeniyle geçersiz sayılması durumudur. Bu çeşit süreçler, hukuk sisteminde hiç yapılmamış sayılır; yani baştan itibaren kararsızdır. Bu durum ekseriyetle kamu nizamına terslik, ahlaka karşıtlık, imkânsız mevzular yahut tarafların ehliyetsizliği üzere nedenlerle ortaya çıkar.
NİSPİ BUTLAN NEDİR?
Nisbi butlan, hukuksal sürecin muhakkak sebeplerle geçersiz sayılması fakat bu geçersizliğin ilgili taraflarca ileri sürülmesi gereken bir durum olmasıdır. Bu geçersizlik, mutlak butlana nazaran daha hafif bir geçersizliktir ve çoklukla kontrat taraflarından birini müdafaa hedefiyle getirilir.
Nisbi butlan durumunda; türel süreç baştan itibaren geçersiz sayılır lakin bu geçersizlik fakat ilgili tarafın beyanıyla geçerlilik kazanır yahut geçersizlik kararı alınır. Nisbi butlan durumunun varlığını mahkeme tabiatıyla dikkate almaz.
Nispi butlan; kusur, hile ve tehdit durumlarında gündeme gelir.
HANGİ DURUMLAR MUTLAK BUTLAN SEBEBİDİR?
Türk hukuk sistemine nazaran aşağıdaki durumlar mutlak butlan sebebi sayılmaktadır:
Kanuna Karşıtlık: Hukuksal süreç açıkça yasal düzenlemelere tersse (örneğin kumar borcuna dair sözleşme).
Ahlaka Karşıtlık: Genel ahlak kurallarını ihlal eden süreçler (örneğin yasadışı bir iş için yapılan anlaşma).
Kamu Tertibine Terslik: Toplumun genel sistemini tehdit eden süreçler.
Konu İmkânsızlığı: Gerçekleşmesi mümkün olmayan bir bahse ait süreç.
Tarafların Ehliyetsizliği: Süreci yapan taraflardan birinin tam ehliyetsiz olması (örneğin ayırt etme gücü olmayan kişi).