ABD’de siyah çocuklara özel “köle okulunun” kalıntıları ortaya çıkarıldı

ABD’nin Virginia eyaletindeki William & Mary Koleji’ne bağlı arkeologlar, yerleşkede yapılması planlanan bir yenileme çalışması öncesi başlatılan hafriyatlarda, 1760 yılında açılan Williamsburg Bray Okulu’nun neredeyse eksiksiz temeline ulaştı. Bu okul, Kuzey Amerika’da hem özgür hem de köleleştirilmiş siyah çocuklara eğitim vermeyi amaçlayan ilk kurum olarak biliniyor.

Bray Okulu, Benjamin Franklin’in teklifiyle ve öğretmen Ann Wager yönetiminde, Amerikan Devrimi’nden 16 yıl evvel kuruldu. Lakin bu kurumun emeli, köleleştirilen bireyleri özgürleştirmek değil, onlara İncil’e dayalı itaat kültürünü aşılamak idi. Eğitim, İngiltere Kilisesi’nin dini doktrinlerine dayanıyor; çocuklara okuma yazmanın yanı sıra kızlara dikiş ve el işleri öğretiliyordu. Dersler sabah 6-7 üzere başlıyor, öğrenciler pazar günleri dahi ödev yaparak boş vakit geçirmemeye teşvik ediliyordu.

Koloni kayıtlarına nazaran öğrencilerin yüzde 93’ü köleleştirilmiş çocuklardan oluşuyordu. Ortalarından yalnızca 86’sının ismine ulaşılabildi.

ÖZGÜRLÜK ARACI OLARAK DA KULLANILDI

Bray Okulu’nun emeline karşın, birtakım öğrenciler eğitimi özgürlük aracı olarak kullandı. 1774’te okula gitmiş olan köleleştirilmiş bir çocuk olan Isaac Bee kaçtı. Hakkındaki kaçak ilanında öne çıkan özelliklerden biri olarak “Okuma yazması var” sözlerine yer verildi.

Okul, 1765’te taşındı ve 1774’te büsbütün kapandı. Lakin yapı, yüzyıllar boyunca farklı fonksiyonlarda kullanıldı. 1930’da William & Mary yerleşkesine taşındı ve Brown Hall ismini alarak, ABD’de üniversiteye kabul edilen birinci bayan öğrenciler için bayan yurdu olarak hizmet verdi. Binanın yepyeni fonksiyonu ise vakitle unutuldu.

2011’den itibaren yapılan kazılarla binanın aslında eski Bray Okulu olduğu belirlendi. 2023’te özgün yapı, eklerinden ayrılarak Colonial Williamsburg’a taşındı. Lakin bir kısmı ve eklentileri hala yerleşkede kaldı.

2024’te başlayan yeni hafriyatlarda, yapıya ilişkin bir bodrum katı da ortaya çıkarıldı. Burada, Kolonoware seramiği üzere, köleleştirilmiş ve yerli halklara ilişkin topluluklarda yaygın olarak kullanılan eşyalar bulundu. Ayrıyeten Brown Hall devrine ilişkin kalem kesimleri, düğmeler, takılar ve iç dekorasyon nesneleri de hafriyattan çıkarıldı. Bir cam kesiminde bilgelik tanrıçası Minerva net halde görülüyor.

Kazılarda bulunan birtakım eserler William & Mary’de sergilenecek; yenilenen Bray Okulu ise Colonial Williamsburg’da ziyaretçilere açılıyor.