Nöbetçi Eczaneler
ABD Başkanı Trump, Ermenistan ve Azerbaycan önderleri ile Beyaz Saray’da tarihi bir toplantıya imza attı.
İlham Aliyev ve Nikol Paşinyan ile görüşmenin akabinde düzenlenen merasimde yaptığı açıklamada Trump, “Azerbaycan ile Ermenistan ortasında barışı sağlamayı başardık. İki ülkenin tüm savaşı sonsuza kadar bitirmeyi kabul ettiler” dedi.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, imzalanan bildirinin, yeni ilişki çizgileri oluşturacağını, yatırımlar, refah ve istikrar için çok sayıda ülkeye yeni fırsatlar sunacağını vurguladı.
Ermenistan Başbakanı Paşinyan ise Azerbaycan ile imzalanan ortak bildirinin, iki ülke ortasındaki onlarca yıllık çatışmayı sona erdirecek yolu açacağını ve karşılıklı egemenlik ile toprak bütünlüğüne tam hürmet temelinde yeni bir periyodun kapılarını aralayacağını tabir etti.
Hem Paşinyan hem Aliyev, ABD Başkanı Donald Trump’ın Nobel Barış Ödülü’ne layık olduğunu düşündüğünü belirtti.
Anlaşma, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana 30 yılı aşkın müddettir Azerbaycan sonları içinde yer alan Dağlık Karabağ toprakları üzerinde yaşanan çatışmalar için kilit değerde.
Azerbaycan, 2023 yılında askeri operasyonla, bölgeyi büsbütün denetim altına aldı.
AMERİKAN ŞİRKETLERİ ÇALIŞACAK
Anlaşma, ABD’ye “Trump’ın Milletlerarası Barış ve Refah Rotası” olarak isimlendirilecek ulaşım koridoru üzerinde çalışma hakkı tanıyor. Trump, “Amerikan şirketlerinin kıymetli altyapı geliştirmeleri yapmasını bekliyoruz. Bu iki ülkeye girmek için çok istekliler” dedi. Trump, ABD’nin ayrıyeten güç, ticaret ve yapay zeka da dahil olmak üzere teknoloji alanlarında iş birliğini artırmak için her iki ülkeyle ikili mutabakatlar imzaladığını da kelamlarına ekledi.
Öte yandan muahedeler, Azerbaycan ile güvenlik uyumuna ait daha evvelki kısıtlamaları da kaldıracak. Aliyev, “Başkana, 1992’de Azerbaycan’a uygulanan kısıtlamaları kaldırdığı için çok minnettarım” dedi.
Trump muahedeyi diplomatik bir atılım ve ekonomik angajman fırsatı olarak niteliyor.
EN KRİTİK SORUN: ZENGEZUR KORİDORU
İki ülke ortasındaki en kritik mevzu, Zengezur Koridoru. Ermenistan’ın İran sonundaki topraklarından geçen 43 kilometrelik koridor, Azerbaycan’ı, sınırötesi toprağı Nahçıvan’a ve Türkiye’ye bağlıyor.
2020’deki ateşkesle koridorun kontrolü Rus istihbarat servisi FSB’ye bırakılmıştı. Zengezur Koridoru, Rusya’ya bölgedeki ticaret yollarını denetim etme imkanı sağlıyor. Barış muahedesiyle Moskova’nın büsbütün devre dışı bırakılması planlanıyor. Rusya’nın yerini Amerika Birleşik Devletleri alacak üzere görünüyor. Zengezur Koridoru ile Moskova, Güney Kafkasya’daki son büyük kartını da kaybediyor.
ABD’nin iştiraki, Rusya’nın Kuzey-Güney Koridoru’nu da tehdit ediyor. Kuzey-Güney Koridoru, Moskova’yı, Azerbaycan üzerinden İran ve Hindistan’a bağlıyor. Batı’nın yaptırımları altındaki Rusya’ya çıkış yolu sağlayan koridoru kaybetmenin, Rus iktisadı için ağır bir darbe olacağı belirtiliyor.Zengezur Koridoru, Rusya ile İran ortasında karadan erişimi de engelleyecek. Muhtemelen ABD, direkt İran hududunda varlık gösterecek.
ERMENİSTAN’IN RUSYA’YA BAĞIMLILIĞI ORTADAN KALKACAK
Ermenistan, kara sonu bulunmamasına karşın, ticarette büyük ölçüde Rusya’ya bağımlı. Rusya, direkt hududu bulunan Azerbaycan için de kıymetli ticari partner olmayı sürdürüyor. Zengezur Koridoru, bu mecburiyetleri ortadan kaldıracak. Azerbaycan’ın değerli bir ulaşım ve lojistik merkezi olarak pozisyonunu güçlendirecek.
Ermenistan’a, daha geniş ticaret ağlarına entegre olması, yıpranmış iktisadını çeşitlendirme ve yabancı yatırımcı çekme fırsatı sunacak.
Koridorun, Türkiye’nin bölgedeki nüfuzunu artırması da bekleniyor.
Türkiye ile Azerbaycan’ı birbirine bağlayacak Zengezur, “Orta Koridor” olarak isimlendirilen ticaret yolunun modülü olacak. “Orta Koridor”, Türkiye ve Orta Asya üzerinden Avrupa’dan Çin’e kadar uzanacak.
TÜRKİYE, İRAN VE AB, MUAHEDE İÇİN NE DEDİ?
Türkiye Dışişleri Bakanlığı, iki ülke arasında barış için imzalanan ortak deklarasyona ait yaptığı açıklamada, “Azerbaycan ve Ermenistan ortasında kalıcı barışın tesisine yönelik sağlanan ilerlemeden ve bu kapsamda bugün Washington’da kayda geçirilen iradededen mennuniyet duyuyoruz” dedi.
İran da ABD’nin arabuluculuğunda imzalanan Ermenistan-Azerbaycan barış mutabakatını memnuniyetle karşıladı lakin bilhassa iki ülkeyle olan sonlarında yabancı müdahaleye karşı ihtarda bulundu.
Bir öbür ileti Avrupa Birliği’nden (AB) geldi. AB, barış muahedesinin birinci imzalanmasını ve devletlerarası bağlantıların kurulmasını “sıcak bir şekilde” karşıladı.
İngiltere de ABD’nin arabuluculuğunda imzalanan Ermenistan-Azerbaycan barış mutabakatında atılan “cesur adımları” övdü.