Nöbetçi Eczaneler
‘Boraltan bir köprü, aşar geçer Aras’ı, yuğsan Aras suyuyla, çıkmaz yüzün karası…’
İkinci Dünya Savaşı’nın son yılında yaşanan Boraltan Köprüsü faciasının, ayrıntıları fazla bilinmeyen bir olaydır.
2. Dünya Savaşı’nın son yıllarında Türkiye’ye sığınan Azerbaycan Türkü 195 Sovyet vatandaşı savaşın bitiminden çabucak sonra Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’ne (SSCB) iade edildi ve sonda kurşuna dizildi.
“BU MİLLETE BİR DAHA BORALTAN KÖPRÜSÜ FACİASI ÜZERE BİR UTANÇ YAŞATMAYACAĞIZ”
Dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Sovyetlerle mevcut uyuşmazlıklara bir de mülteci krizinin eklenmesini istemiyordu. Sovyetlere bir jest yapılmasına, Türkiye’ye sığınan 195 Azerbaycan Türkü’nün iadesine karar verdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, konuşmalarında sık sık, “Unutmayın; bu millete bir daha Boraltan Köprüsü faciası üzere bir utanç yaşatmayacağız” açıklamasını yapıyor.
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mesut Karakulak, Boraltan Köprüsü faciasına ait ayrıntıları TRT Haber’e anlattı.
“AZERBAYCAN TÜRKÜ ASKERLER TÜRKİYE’DE TUTULMAK ZORUNDAYDI”
Boraltan Köprüsü faciasının Türk tarihi için elim bir hadise olduğunun altını çizen Doç. Dr. Mesut Karakulak, “Özellikle 2. Dünya Savaşı sürecinde Türkiye bu savaşa son süreçlerde katılmasına karşın bu elim hadiseyle en çok ziyan gören taraflardan biri oldu.” dedi.
Doç. Dr. Karakulak, savaş hukukuna nazaran Türkiye’ye sığınan askerlerin tutulması gerektiğini söyledi:
2. Dünya Savaşı bilindiği üzere Sovyet ordularının büyük kayıplarıyla başlamış lakin nihayetinde 2. Dünya Savaşı’ndan galip olarak ayrılmışlardır, Alman ordularına karşı. Alışılmış bu süreçte pek çok Türk topluluğu da bu savaş içerisinde yer almış ve kayıplar vermiştir. Hatta bu savaş sürecinde Türkiye’ye sığınan Sovyet vatandaşı, Azerbaycan Türkü askerler de mevcuttur. Savaş hukukuna nazaran bu askerler Türkiye’de tutulmak zorundaydı.
“AZERBAYCAN TÜRKÜ VATANDAŞLAR BİLE BİLE VEFATA GÖNDERİLDİ”
Boraltan faciası hadisesinde ise 2. Dünya Savaşı bitiminde Stalin’in bu Türkiye’ye sığınan Azerbaycan Türklerinin iadesi istemesi sürecinde yaşandı. Maalesef Türkiye idaresi, o dönemki idare, Azerbaycan Türkü olan soydaşlarımızı iade etti.
Doç. Dr. Mesut Karakulak, Azerbaycan Türklerinin bile bile mevte gönderildiğini vurguladı.
“TÜRK DEVLET GELENEĞİNDE BU USUL İADELER YOK”
Türk diplomasi tarihinde, Türk devlet geleneğinde bu usul iadelerin olmadığını açıklayan Doç. Dr. Karakulak, tarihi olaylardan şu örnekleri verdi:
Türk-Rus bağlantıları tarihinde, 1809 yılında Poltova Savaşı’nda İsveç Hükümdarı’nın Türkiye’ye Osmanlı’ya sığınması sonucunda Osmanlı Devleti savaşı göze alarak iade etmedi. Yeniden 19. yüzyılda Osmanlı’nın çöküş evresine girdiği süreçte bile Polonyalı ve Macar muhacirler iade edilmedi.
“SAVAŞ HUKUKUNA NAZARAN GEREKLİ BİR HADİSE DEĞİLDİ”
Doç. Dr. Mesut Karakulak, Azerbaycan Türklerinin iadelerinin savaş hukukuna nazaran gerekli bir hadise olmadığını belirtti.
Karakulak, “O devrin siyasi şartlarında, Stalin’in Kars ve Boğazlar’daki talepleri sonucunda ve Türkiye’nin tarafsızlık siyaseti ve savaştan en az kayıpla sıyrılma siyaseti sonucunda bu iade gerçekleştirildi. Lakin savaş hukuku ve o devrin hukuk normlarına nazaran gerekli bir hadise değildi.” dedi.
BORALTAN KÖPRÜSÜ FACİASININ AYRINTILARINI TBMM TUTANAKLARINDAN ÖĞRENDİK
Boraltan Köprüsü Katliamı sıkıntısı birinci defa 1951 tarihinde Demokrat Parti Tekirdağ milletvekili Şevket Mocan tarafından gündeme getirildi ve TBMM tutanaklarına yansıdı.
Doç. Dr. Mesut Karakulak, bu elim hadisenin devrin bölge halkı tarafından bilindiğini fakat kamuoyuyla paylaşılmadığını söyledi.
Doç. Dr. Karakulak, “1951 yılında Demokrat Parti Tekirdağ milletvekili Şevket Mocan, Meclis’e 195 Azerbaycan Türkü’nün iadesi süreciyle ilgili bir soru önergesi verdi. Ve bu soru önergesi neticesinde dönemin İçişleri Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı buna bir cevaben yazı yazdı ve bu elim hadise kamuoyuyla paylaşılmak zorunda kalındı. TBMM zabıtları ve tutanakları sayesinde olayın ayrıntılarına da vakıf olduk.” dedi.
Savaşla alakası olmayan, Almanya’dan Türkiye’ye sığınan öğrenciler de Sovyetlere iade edildi.
İsmet İnönü periyodunda gerçekleşen bu facianın Türk tarihinde çok istenmeyen bir hadise olduğunun altını çizen Doç. Dr. Mesut Karakulak, “Devletler hukukuna nazaran Türkiye’nin SSCB’den istediği üç askerin de Türkiye’ye iade edilmesi gerekiyordu. Lakin Sovyetler bunu gerçekleştirmedi. Ve Boraltan Köprüsü faciası Türk tarihimizde bir elim hadise olarak geçmiştir.” dedi.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’DAN BORALTAN KÖPRÜSÜ VURGUSU
Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçmişte Türkiye’ye sığınan Azerbaycan Türklerinin dönemin tek parti hükümeti tarafından Sovyetler Birliği’ne teslim edilmesini “Bir daha Boraltan Köprüsü faciası üzere utanç sahneleri yaşatmayacağız” kelamlarıyla vurguluyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Boraltan Köprüsü faciasını şu sözlerle anlatmıştı:
Azerbaycanlı kardeşlerimiz, Türk askerlerinin boynuna sarılıp yalvarıyorlar, ‘Ne olur bizi teslim etmeyin. Bizi burada siz kurşuna dizin, kendi toprağımızda, kendi öz gardaşımızın, kendi bayrağımızın altında bizi öldürün’ diyorlar. Boraltan Köprüsü’nü geçen Azerbaycancılar, köprünün çabucak karşısında Türk askerlerinin, Türk subaylarının gözleri önünde elleri bağlanmış olarak infaz ediliyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan bir konuşmasında ise bir ağıt okuyarak Boraltan Köprüsü hadisesini anmıştı:
“Boraltan bir köprü, aşar geçer Aras’ı,
Yuğsan aras suyuyla, çıkmaz yüzün karası.
Düşman bekler karşıda, önüne kattı beni,
Can alınan çarşıda, kardeşim sattı beni.
Dönüp seslendim geri, merhametsiz birine,
Beni siz vursaydınız, şu gavurun yerine…”