Nöbetçi Eczaneler
CERN araştırmacıları, İsviçre-Fransa hududunda yer alan ve 27 kilometre uzunluğundaki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda gerçekleştirilen deneyde, yaklaşık 5 trilyon santigrat dereceye ulaşarak, bugüne dek yapay olarak elde edilen en yüksek sıcaklığa ulaştı. Bu kıymet, Güneş’in çekirdeğinden yaklaşık 100 bin kat daha yüksek.
Deney, CERN’in ALICE (A Large Ion Collider Experiment) isimli sisteminde gerçekleştirildi. Deneyde ağır elementlerden biri olan kurşun kullanıldı. Kurşun iyonları, ışık suratına yakın bir süratte birbirlerine çarpıştırılarak son derece ağır güç açığa çıkarıldı. Bu süreçte kainatın erken devirlerinde var olduğu düşünülen kuark-gluon plazması oluştu. Bu unsur formu, cihanın birinci saniyelerinde gözlemlenen temel bileşenleri temsil ediyor.
İLERİ SEVİYE MATEMATİK MODELLERİYLE HESAPLANDI
Elde edilen sıcaklık direkt ölçülmüyor. Bilim insanları, çarpışmalar sonucunda ortaya çıkan parçacıkların hareketlerini ve dağılımlarını tahlil ederek sıcaklık iddiasında bulunuyor. Bu ölçümler, ileri seviye fizikî ve matematiksel modellere dayanıyor.
Daha evvel laboratuvar şartlarında ulaşılan en yüksek sıcaklık, 2012 yılında 15 milyon santigrat dereceyle sonluydu. Bu paha, Güneş’in çekirdeğiyle tıpkı düzeydeydi. Lakin son deney, bu hudutları harika formda aşarak fizik biliminin ulaştığı yeni noktayı gözler önüne serdi.
Deneyin temel maksadı sıcaklık rekoru kırmak değil, cihanın doğum anına dair fizikî şartları daha güzel anlamak. Kuark-gluon plazması üzere temel husus durumlarını incelemek, kozmosun nasıl oluştuğu, nasıl genişlediği ve bugünkü haline nasıl geldiği hakkında derinlemesine bilgi sunuyor.