Nöbetçi Eczaneler
12 Eylül’ün izlerini taşıyordu…
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 23 Ekim 2023’te toplu açılış merasimi için geldiği Diyarbakır’da, 12 Eylül darbesi sonrası askeri cezaevi olarak kullanılan Diyarbakır E Tipi Cezaevi’nin müze olacağını açıklayarak, “Son ziyaretimde Diyarbakır Cezaevi’ni boşaltma ve kültür merkezi yapma kelamı vermiştim. Kelamımızı tuttuk. Adalet Bakanlığımız cezaevini büsbütün boşalttı. Kültür ve Turizm Bakanlığımız onarım projelerini hazırladı. İçinde müze, kütüphane, kültür ve sanat ünitelerinin yer alacağı bu yapıtın Diyarbakır’ımıza güzel olmasını diliyorum.” dedi.
KAPISINA KİLİT VURULDU
Açıklamanın akabinde cezaevinde bulunan 270 tutuklu ve 170 işçi, kentteki başka cezaevine nakledildi.
Dönemin Adalet Bakanı Bekir Bozdağ da cezaevinin kapısına kilit vurup anahtarı Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a teslim etti.
MÜZEYE DEVREDİLDİ, BETON BLOKLAR KALDIRILDI
27 Ekim’de, cezaevinin etrafına terör olaylarına karşı kurulan 2 metre genişliğinde, 3 metre yüksekliğinde ve her biri 7 ton olan beton bloklar kaldırıldı.
Anı ve Etnografya Müzesi olarak hizmet verecek cezaevi, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından Diyarbakır Müze Müdürlüğü’ne devredildi.
Bazı yapıların yıkımı için şura kararı alınırken, kimilerinin ise güçlendirilmesine karar verildi.
ÇALIŞMALAR ÇABUCAK BAŞLADI
5 bloktan oluşan yapının toplam parsel alanı 49 bin 204, kapalı alanı ise 16 bin 462 metrekare olarak planlandı.
Cezaevine sonradan eklenen askeri gazino ve lojman üzere yapılar yıkıldı.
2023 yılında lazer tarama metoduyla belgelenen yapının, 1980 sonrası eklenen koğuş ve hücreleri de yıkıldı.
Restorasyon, Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü tarafından başlatıldı. Cezaevinin 1980 yılındaki haline getirilmesi gayesiyle çalışmalar 2 etapta yürütülüyor.
“YAPININ GÜÇLENDİRİLMESİNE ÖNCELİK VERİLDİ”
Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürü Cemil Koç, çalışmalara ait yaptığı açıklamada şunları söyledi:
Cezaevinin müzeye dönüştürülmesi, Sayın Cumhurbaşkanımızın talimatlarıyla 2022 yılında başlatıldı. 24 Ekim 2022’de cezaevi tabelasının indirilmesinin akabinde onarım süreci, yapının tescillenmesiyle başladı. 5 bloklu cezaevi binası ve çok gayeli salon tescillendi. Kentin hafızasında değerli bir yere sahip olan yapı, ‘birinci derece anısal yapı’ olarak kayıtlara geçti. 2023-2024 ortasında projelendirme sürecinin tamamlandı. 17 Eylül 2024 prestijiyle birinci etap onarım çalışmalarını gerçekleştirmiş olacağız. Bu süreçte, yapıya sonradan eklenen kısımlar yıkıldı, raspalar alındı ve güçlendirme projeleri güncellenerek uygulandı. Şu anda kaba sıva süreçleri devam ediyor. Onarımla birlikte müze kompozit setinin içeriği için bakanlıkça danışma kurulu oluşturuldu. Bu konseyde, 1980-1984 yıllarında cezaevinde kalan şahitlerle istişareler gerçekleştirildi. O periyoda ilişkin olayların yanlışsız yansıtılması maksadıyla kompozit set çalışmaları yürütüldü.
“FESTİVALE YETİŞMESİ İÇİN PLANLAMA YÜRÜTÜLÜYOR”
İlk etabın 15 Ağustos’ta tamamlanacağını belirten Koç, ikinci etap kapsamında teşhir-tanzim, etraf düzenleme ve peyzaj çalışmalarının yapılacağını söz etti.
Koç, “İkinci etapta çok gayeli salonun onarımı, cezaevi ana binasının mekanik ve elektrik tesisat imalatları tamamlanacak. Kültür Yolu Festivali’nin düzenleneceği Ekim 2026’ya kadar müzenin tamamlanması hedefleniyor.” diye konuştu.
