İran nükleerinde tehlike çanları: Sızıntı durumunda ne olacak?

Nükleer tesisler, tabiatları gereği çok sayıda radyoaktif unsur depolar. Bu hususlar dikkatlice tasarlanmış kaplarda depolanır ve tesisler sızıntı riskini en aza indirecek halde inşa edilir.

Geniş kapsamlı bir hücum ise bu güvenlik sistemlerini bozabilir. ABD’nin saldırısı sonrasında nükleer felaket ihtimalleri tartışılıyor. İşte tüm risk senaryoları…

MASADAKİ TEHLİKE SENARYOLARI

Uzmanlar, Fordo’ya atağın nükleer bir patlamaya yol açmayacağını belirtiyor. Zira tesiste bulunan yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum, gaz formunda saklanıyor ve bu gaz, zincirleme bir nükleer tepki başlatabilecek halde değil.

Gaz halindeki uranyumun, yoğunluğu nedeniyle çok uzaklara yayılması beklenmiyor. Bu nedenle, sızıntı yaşansa bile etraf halkı ya da Tahran üzere uzak kentler üzerinde önemli bir tehdit oluşturması muhtemel görülmüyor.

“ÇOK DAHA TEHLİKELİ TESİSLER VAR”

Ancak riskler yalnızca Fordo ile hudutlu değil. İran’daki Bushehr Nükleer Santrali ve Tahran’daki araştırma reaktörü üzere tesisler, çok daha fazla radyoaktif husus içeriyor.

Bu cins reaktörlerin amaç alınması durumunda, sızıntının boyutu Fukuşima ya da Çernobil üzere felaket senaryolarına benzeyebilir.

Öte yandan, İsrail’de bulunan Dimona Nükleer Reaktörü de mümkün bir İran misillemesinin gayesi olabilir. Dimona, İsrail’in nükleer silah programının bir kesimi olarak biliniyor ve bu reaktöre yönelik bir hücum da büyük bir nükleer krizi tetikleyebilir.

FÜZE SALDIRISI NÜKLEER PATLAMA YARATIR MI?

Bu hassas şartlar, kazara yahut parçalanabilir unsur bir füze yahut bomba tarafından vurulduğunda olduğu üzere bir çeşit gerilim altında olduğunda karşılanamaz.

Bu nedenle İsrail’in yahut Amerika’nın İran’ın nükleer tesislerine yönelik atakları nükleer patlama riskiyle sonuçlanmıyor. Tesisler ve içerdiği altyapı hasar görmüş olabilir, fakat nükleer patlama mümkünlüğü yoktur.

PEKİ YA RADYASYON SIZINTISI?

Uzmanlara nazaran, radyasyon sızıntısı, nükleer bir patlamadan çok daha gerçekçi bir felaket senaryosu.

Nükleer tesisler, tabiatları gereği, bilhassa gaz halindeki uranyum hekzaflorür (UF6) ve toz üzere farklı formlardaki uranyum olmak üzere çok sayıda radyoaktif husus depolar. Füze hücumları da hem kimyasal hem de radyolojik sızıntı yaratabilir.

İsrail yahut ABD tarafından gerçekleştirilenler üzere bu tesislere yönelik hücumlar, bu unsurların inançlı bir halde depolanmasını ve işlenmesini sağlayan sistemlere ziyan verebilir yahut bunları bozabilir.

RADYASYON SIZINTISI NELERE YOL AÇABİLİR?

Radyolojik sızıntıların en büyük iki örneği, 1986’da Çernobil’de ve 2011’de Fukuşima’da meydana gelen kazalardır.

Her iki durumda da, büyük ölçekli radyoaktif unsurlar kazalar sonucu atmosfere kaçmış ve beşerler ve öbürleri için büyük bir tehdit oluşturmuştur.

Daha yakın vakitte, Rus ve Ukrayna güçleri ortasındaki çatışmaya yakalanan Ukrayna’daki Zaporizhia nükleer santralinde bir tehdit görüldü. Zaporijya santrali Avrupa’nın en büyüğüdür ve çatışma sırasında birkaç kere direkt hücuma uğramıştır.

NÜKLEER SİLAHIN BAŞKA BOMBALARDAN FARKI NE?

Nükleer bomba, savaşta kullanılan klâsik patlayıcılardan ve kimyasallardan çok farklıdır.

Geleneksel bombalar, ekseriyetle çarpma anında patlamak üzere tasarlanmış çeşitli kimyasallar kullanılarak üretilir. Bunlar kendi başlarına patlayıcıdır ve tasarlandıkları formda kullanılmadıklarında bile tetiklenebilir ve hasara yol açabilirler.

Nükleer silahlar yahut nükleer gereçler bu türlü davranmaz. Bir nükleer bomba, klasik bombaların yaptığı üzere patlayarak değil, çok kısa bir vakit diliminde çok yüksek ölçüde güç açığa çıkararak hasara yol açar.

Nükleer silahlar, klasik patlayıcılar üzere çarpma anında değil, havada patlamak üzere tasarlanmıştır.

Birkaç milisaniyede muazzam ölçüde güç açığa çıkarırlar, bu da etraftaki havayı milyonlarca santigrat dereceye kadar ısıtır ve patlama dalgaları olarak bilinen, çok sıcak havanın genişleyen bir kabarcığının oluşumuna yol açar. Hasarın birçok bu patlama dalgalarından kaynaklanır.