Nöbetçi Eczaneler
Trump’ın konut sahipliğinde bugün Beyaz Saray’da buluşacak olan Aliyev ve Paşinyan’ın Azerbaycan-Ermenistan kalıcı barış mutabakatına giden yolda değerli bir dokümana imza atmaları bekleniyor.
Tarafların “Barış Zirvesinde” Zengezur koridorunun Amerikan finansmanıyla yapılması ve ismine “Trump Memleketler arası Barış ve Refah Güzergahı” ismini verdikleri bir projeyle işletilmesine ait bir muahedenin da ilan edilmesi öngörülüyor.
Beyaz Saray bugün kıymetli bir toplantıya mesken sahipliği yapacak.
ABD Başkanı Donald Trump, dün akşam yaptığı açıklamada, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev ile üçlü “barış zirvesi” gerçekleştireceklerini ve “tarihi” imzalar atacaklarını açıkladı.
Zirvenin bu gece Türkiye saati ile gece yarısında gerçekleşmesi bekleniyor.
Paşinyan ve Aliyev, en son 10 Temmuz’da Birleşik Arap Emirlikleri’nde aracı olmadan direkt görüşmüşlerdi. Yapılan açıklamalar Azerbaycan ile Ermenistan ortasında kalıcı barış mutabakatının imzalanması sürecinde olumlu gelişmeleri işaret ediyordu.
İki başkanın bu sefer ABD Başkanı Trump’ın ev sahipliğinde bir ortaya gelmeleri birçok açıdan kıymet taşıyor.
TRUMP’IN BARIŞ İSTEYEN LİDER İMAJI
ABD Başkanı Trump, seçim kampanyası sırasında savaşlardan değil barıştan yana olduğunu sık sık lisana getirmiş ve seçilmesi durumunda hem Rusya-Ukrayna hem de İsrail-Hamas savaşlarını durduracağını kaydetmişti.
Trump, bu iki cephede şu ana kadar başarılı olamadı.
Ama 28 Temmuz’da İskoçya ziyareti sırasında yaptığı bir açıklamada, misyona geldiği 20 Ocak’tan bu yana 6 savaşı sona erdirdiğini “Altı savaşı sonlandırdım. Ayda bir savaş sonlandırıyorum” argümanında bulundu.
Amerikalı diplomatlar, Lider Trump’ın sona erdirdiğini söylediği bu savaşların “İsrail-İran 12 gün savaşı; Kongo-Ruanda çatışması; Kamboçya-Tayland hudut uyuşmazlığı; Hindistan-Pakistan askeri tansiyonu, Sırbistan-Kosova tansiyonu ve Mısır-Etiyopya gerilimi” olduğunu kaydediyorlar.
Beyaz Saray’a nazaran Trump, tüm bu tansiyonların sona erdirilmesinde direkt rol oynadı. Hatta barışı getiren başkan olarak Nobel Barış Ödülü’nü çoktan alması gerektiğini Beyaz Saray Basın Sözcüsü Karoline Leavitt geçen günlerde lisana getirdi. Trump da kendisinin bu mükafatı hak ettiğini basına birkaç kez açıkladı.
Azerbaycan ve Ermenistan başkanlarının bugün Beyaz Saray’da verecekleri imaj, Trump’ın “barış yapan önder imajı” açısından somut bir örnek olarak büyük ehemmiyet taşıyor.
Ermenistan-Azerbaycan savaşını da kendisinin sona erdirdiğini argüman eden Trump, böylelikle iktidardaki “yedinci ayında yedinci barış girişimini” muvaffakiyetle sonlandırdığı argümanını lisana getirme imkanı buluyor.
PAŞİNYAN VE ALİYEV NE İMZALAYACAK?
İki ülkeyi ve bulundukları Güney Kafkasya bölgesini derinden etkileyecek ehemmiyete sahip bu buluşma yalnızca Trump’ın siyasi imajının tahliline indirgenemeyecek kadar değerli.
Azerbaycan ve Ermenistan, Mart ayında iki ülke ortasında kalıcı barış sağlayacak 17 unsurluk mutabakat metninde uzlaşı sağladıklarını açıklamışlardı.
Ancak Azerbaycan, Ermenistan anayasasında değişiklik yapılması ve AGİT Minsk Grubu’nun feshedilmesinin akabinde muahedeyi imzalayacağını kaydediyor.
Ermenistan açısından ABD, Rusya ve Fransa’nın eş başkanlık yaptığı ve Türkiye’nin İsviçre, Portekiz, Hollanda, Almanya, İsveç, Finlandiya, Belarus ve sorunun tarafları Azerbaycan ve Ermenistan’ın da üye olarak yer aldığı Minsk Grubu’nun feshedilmesinde bir sorun yok.
Basında çıkan haberlere nazaran, Paşinyan ve Ermenistan’ın imzalayacağı mutabakat tarafların Minsk Grubu’nun feshedilmesini de içeriyor.
Ancak anayasa değişikliğinin vakit gerektirmesi ve Ermenistan’da 2026’da genel seçimlerin yapılacak olması Paşinyan idaresi zora sokan ögeler ortasında.
Bu nedenle Beyaz Saray’da yapılacak üçlü görüşmede imzalanacak mutabakatla, Azerbaycan ve Ermenistan, barış sürecinin geri döndürülemez bir yolda olduğunu ve ABD Başkanı Trump’ın bu sürecin “sigortası” haline geldiğini ilan etmiş olacaklar.
ZENGEZUR KORİDORUNDAN TRUMP BARIŞ YOLUNA
Azerbaycan ve Ermenistan başkanları, ABD ile başka ayrı ekonomik muahedeler da imzalayacaklar.
Bunların başında Azerbaycan’ı Nahçıvan Özerk Bölgesi’ne bağlayacak olan ve Ermenistan topraklarından geçecek transit yola ait bir muahede geliyor.
Amerikan basınında yer alan haberlere nazaran, Trump Memleketler arası Barış ve Refah Güzergahı (Trump Path for International Peace and Property-TRIPP) olarak isimlendirilen mutabakat, Zenzegur Koridoru olarak bilinen temas geçişinin Amerika tarafından geliştirilmesi ve işletilmesini içeriyor.
Bu koridorun ABD tarafından sağlanacak yatırımla yapılması ve tekrar ABD tarafında işletilmesine ait birinci kıymetlendirme ABD’nin Ankara Büyükelçisi Tom Barrack tarafından lisana getirilmişti.
ABD ile Azerbaycan ortasında da savunma sanayi dahil ticari münasebetlerin geliştirilmesine ait ekonomik bir muahedenin imzalanması öngörülüyor. ABD ile Azerbaycan dün de güç alanından ExxonMobil ile SOCAR ortasında işbirliği yapılmasına ait bir mutabakata imza attılar.
RUSYA’NIN KAFKASYA’DAKİ YÜKÜ VE TESİRİ AZALIYOR
Aliyev ve Paşinyan’ın Washington buluşması Rusya’ya da değerli bildiriler içeriyor. Rusya, 2020’de yaşanan 44 günlük savaşın ateşkesle sonlandırılması ve sonraki sürecin nezaretinde masada faal olan taraftı. Fakat son devirde Azerbaycan ve Ermenistan’ın farklı nedenlerle Rusya ile münasebetlerinde önemli soğumaların yaşanması Rusya’yı Kafkasya denkleminden uzaklaştırdı.
Ermenistan, 2020 Karabağ Savaşı’nda Rusya’nın takviye sağlamaması üzerine Moskova ile münasebetlerini seyreltmişti. Savaşın kaybedilmesi sonrasında Batı ve Türkiye ile bağlantıları olağanlaştırma arayışına giren Erivan, AB’ye tam üyelik müracaatında bile bulundu. Azerbaycan da geçen sene sonunda Azerbaycan’a ilişkin bir sivil yolcu uçağının Rus füzesiyle düşürüldüğü gerekçesiyle Rusya’dan tazminat ve özür talebinde bulunmuş lakin olumlu cevap alamayınca Moskova ile bağları bozulmuştu.
Aliyev ve Paşinyan’ın tam da bu süreçte Trump eşliğinde barış ve işbirliğine dönük bu adımı atmaları ve kritik değerdeki ilişki yolunu Amerikan finansmanı ile gerçekleştirme iradelerini yansıtmaları Rusya’nın bu bölgedeki klâsik tesiri açısından olumsuz bir gelişme olarak bedellendiriliyor.
TÜRKİYE ERİVAN-BAKÜ YAKINLAŞMASINDAN MEMNUN
Türkiye, Güney Kafkasya’daki iki komşusu Azerbaycan ve Ermenistan ortasında kalıcı barış sağlanmasına dönük adımlardan memnuniyet duyuyor.
Azerbaycan ile Ermenistan ortasındaki süreci destekleyen Türkiye, burada sağlanacak gelişmeye paralel olarak Ankara-Erivan ortasında 2021’den bu yana süren olağanlaşma sürecini ilerletmeye hazır olduğunu kaydediyor.
Türkiye ile Ermenistan ortasında diplomatik bağ bulunmuyor ve hudut kapıları da şimdi açılmadı. Lakin son devirde Paşinyan ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ortasında gelişen ilgi ve Erivan’ın 1915 olaylarına ait konumunu değiştirmesi taraflar ortasındaki diyaloğu geliştirdi.
Paşinyan en son 20 Haziran’da Erdoğan ile İstanbul’da bir ortaya gelmişti.
Azerbaycan-Ermenistan ortasında kalıcı barış muahedesine dönük gelişmeye bağlı olarak Türkiye ile Ermenistan ortasında diplomatik bağların tesis edilmesi ile siyasi ve ekonomik münasebetlerin kurulmasına ait mutabakatların gündeme geleceği kaydediliyor.