Nöbetçi Eczaneler
ABD, yıkıcı ani sel felaketleriyle dolu bir yaz mevsimiyle baş etmeye çalışırken, bilim insanları daha da büyük bir tehlikenin ufukta olduğunu söylüyor: Amerikan topluluklarını haritadan silebilecek büyüklükteki “buzul gölü taşkınları”.
Bilim beşerlerine nazaran, “taşkın patlamaları”, tarihin en güçlü 90 nükleer bombasından daha büyük yıkım getirebilir.
BUZUL GÖLÜ TAŞKINLARINDAKİ SESSİZ TEHLİKE
Buzul Gölü Taşkınları yeni değil fakat iklim değişikliği nedeniyle hem sıklığı hem de ölçeği süratle artıyor. Milyonlarca insan bu tehdit altında yaşıyor.
Yaklaşık 15 bin yıl evvel, son buzul çağının sonunda, devasa buzul göllerinin buz setlerini yıkmasıyla ABD’nin kuzeybatısı boyunca “Missoula Taşkınları” ismi verilen felaketler yaşandı.
Bu olay, uzaktaki bir buzul gölünün sessizce büyümesiyle başladı. Onlarca yıl boyunca eriyen buzun doldurduğu göl, sonunda çok fazla suyu tutamaz hale geldi.
DEVASA GÜÇ AÇIĞA ÇIKTI
Bir dağın gerisinde biriken dehşetli baskı, sonunda patlamaya yol açtı. 18 metreye ulaşan dev bir su duvarı vadiden aşağı inerek önüne çıkan her şeyi yok etti.
Toplamda 400’den fazla taşkının yaşandığı bu periyot, her seferinde yaklaşık 4 bin 500 megaton TNT gücünde güç açığa çıkardı. Bu da Sovyetler’in denediği en büyük nükleer bomba olan Tsar Bomba’nın yaklaşık 100 katı.
KANYONLAR BU TÜRLÜ OLUŞTU
Yaklaşık 105 kilometre süratle akan su, araba büyüklüğündeki kayaları taşıyarak görüntüyü büsbütün tekrar şekillendirdi. Bugün hala görülebilen dev kanyonlar bu olayın izleri.
Alaska’daki “Suicide Basin” (İntihar Havzası) isimli göl, iki yıl üst üste patladı. Her seferinde 55 milyon metreküp (yaklaşık 14,6 milyar galon) su boşaldı – bu da 22 bin olimpik yüzme havuzuna muadil.
Bu gölde 2011’den beri küçük taşkınlar kaydediliyordu, lakin son yıllardaki süratli artış araştırmacıları alarma geçirdi.
TAHMİN ETMESİ ÇOK ZOR
Bilim beşerlerine nazaran bu taşkınlar ekseriyetle kestirim edilemez oluyor ve dünya çapında büyük can ve mal kaybına yol açıyor.
Birleşmiş Milletleri’in 2023 raporuna nazaran, dünya genelinde 15 milyondan fazla insan buzul gölü taşkını riski altındaki bölgelerde yaşıyor.
ABD’de uzmanlar, riskli bölgelerin haritalanması, erken ihtar teknolojilerine yatırım yapılması ve halkın eğitilmesi için acil adımlar atılması gerektiğini vurguluyor.