Nöbetçi Eczaneler
Kira sözleşmesi kullanım amacı güden sözleşmedir. Bu nedenle sözleşme bitiminde iade gerekir. Bu kapsamda iadenin nasıl olacağı sorunu vardır. Kanunda kira sözleşmesinin tanımında bu husus açıkça belirtilmiştir.
Türk Borçlar Kanunu m 299da :“Kira sözleşmesi, kiraya verenin bir şeyin kullanılmasını veya kullanmayla birlikte ondan yararlanılmasını kiracıya bırakmayı, kiracının da buna karşılık kararlaştırılan kira bedelini ödemeyi üstlendiği sözleşmedir” denilmiştir.
Kira sözleşmesinin esas amacı kullanma veya yararlanmadır. Kira sözleşmesinin kullanım ve ücret hususu belirleyici öğesidir.
Bir şeyin kullanılması halinde yıpranması söz konusu olacaktır. Yani kullanıma bağlı ve kiralanan şeye göre yıpranma olacaktır. Bu yıpranmanın ne kadar olması halinde azdır ya da fazladır tartışması doğmaktadır.
Geri verme borcu da Türk Borçlar Kanunun 334 maddesinde bu husus ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Buna göre;“MADDE 334- Kiracı kiralananı ne durumda teslim almışsa, kira sözleşmesinin bitiminde o durumda geri vermekle yükümlüdür. Ancak, kiracı sözleşmeye uygun kullanma dolayısıyla kiralananda meydana gelen eskimelerden ve bozulmalardan sorumlu değildir.
Kiracının, sözleşmenin sona ermesi hâlinde, sözleşmeye aykırı kullanmadan doğacak zararları giderme dışında, başkaca bir tazminat ödeyeceğini önceden taahhüt etmesine ilişkin anlaşmalar geçersizdir” denilmiştir.
Kural olarak kiracı kiralananı ne durumda aldı ise aynen teslim edecektir. Örneğin eşyalı bir ev kiraladı ise eşyaları ile teslim edecektir. Ancak kanun koyucu buna ilave olarak kullanıma bağlı yıpranmanın bedelinin talep edilemeyeceğini belirtmiştir.
Yani kişi kiraladığı bir eşyayı mutat şekilde kullandı ise ve iade edersen biraz yıprandı ise bu yıpranmaya kiralayan katlanacaktır. Kiracı yenisini almak zorunda kalmayacaktır. Örneğin sıfır araç kiralayan birisi iade ederken sıfır araç iade etmeyecektir.
Yine tekerleklerin sıfır olmasına gerek yoktur. Ancak kiracı mutad dışı bir kullanım yaparak araca zarar verip motorun su kaynatmasına neden oldu ise ya da drift atarak tekerleklerin aşırı yıpranmasına neden oldu ise bu durumda sorumlu olacaktır. Bu düzenleme mantığa da uygundur. Çünkü kullanım amacı ile kiralanma vardır. Ve karşılığında ücret ödeme vardır. Ücretin içinde mutad yıpranma bedelinin de olduğu varsayımı vardır. Doğru bir yaklaşımdır.
Genelde sık sık uygulamada karşılaşılan bir sorun vardır. O da kira sözleşmelerinde “kiracı boya ve badanalı olarak taşınmazı teslim almış olup, boyanmış olarak geri verilecektir” şeklindeki sözleşmeler ne olacaktır? Kiracı evi yeniden boyatıp mı teslim edilecektir? sorusu gündeme gelmektedir.
Kanun koyucu bunu da açıkça düzenlenmiştir. Bu tür sözleşme maddelerinin geçersiz olduğunu belirtmiştir. Yani sözleşmede yazsa dahi kiracı boyalı teslim etmek zorunda değildir. Mutat kullanımdan kaynaklı boya kirlenmesine ev sahibi katlanacaktır. Bedel talep edemeyecektir. Ancak mutad kullanım dışı bir boya yıpranması var ise ancak o zaman boyatmak ya da bedelini ödemek zorundadır.
Av. İbrahim Güllü
TÜKONFED (Tüketici Konfederasyonu) Başkan Vekili
YORUMLAR